Что такое прыгоннае права
Обновлено: 02.07.2024
Дзве галоўныя прычыны абумовiлi адмену прыгоннага права ў Расii: iснаванне прыгоннiцтва стрымлiвала эканамiчнае развiцце дзяржавы; узрастанне антыпрыгоннiцкага руху, перш за ўсе сярод сялянства, пагражала моцным сацыяльным выбухам. Стала вiдавочна, што прыгоннiцкая сiстэма гаспадаркi значна праiграе капiталiстычнай.Ва ўрадавых колах у рэшце рэшт зразумелi, што час адмены прыгоннага права наспеў. Рэформу вырашана было пачаць з заходнiх губерняў.19 лютага 1861 г. Аляксандр II зацвердзiў заканадаўчыя акты, якiя тычылiся адмены прыгоннага права i звярнўся да народа з “Манiфестам”. У адпаведнасцi з “Манiфестам” селянiн адразу атрымлiваў асабiстую свабоду i шэраг грамадзянскiх правоў.Для непасрэднага правядзення рэформы на месцах стваралiся спецыяльныя органы – павятовыя мiравыя з’езды i губернскiя па сялянскiх справах установы.Калi да рэформы ў селянiна зямлi было звыш вышэйшай нормы, то памешчык меў права адрэзаць лiшак на сваю карысць. Свой палявы надзел зямлi сяляне павiнны былi выкупiць ва ўласнасць. У вынiку сяляне станавiлiся даўжнiкамi дзяржавы i на працягу 49 гадоў павiнны былi выплочваць выкупныя плацяжы разам з працэнтамi за пазыку. Паўстанняе 1863–1864гг. прымусiла ўрад унеслi iстотныя змены ў ажыццяўленне сялянскай рэформы на Беларусi. Тут уводзiўся абавязковы выкуп сялянскiх надзелаў; спынялася часоваабавязанае становiшча сялян, яны станавiлiся ўласнiкамi; выкупныя плацяжы знiжалiся; былi створаны павятовыя паверачныя камiсii для праверкi i выпраўлення ўстаўных грамат; у адпаведнасцi з законам 1867 г. дзяржаўныя сяляне на Беларусi пераводзiлiся з аброку на выкуп i станавiлiся ўладальнiкамi сваiх надзелаў.
Рэформа 1861 г. Лiквiдавала прыгоннае права. Аднак гэтага было не дастаткова. Расii былi патрэбны iншыя рэформы дзяржаўна-палiтычнага ладу. У 60–70-я гады ўрад шэраг пастаноў аб правядзеннi рэформ: земскай, судовай, гарадской, ваеннай, у галiне народнай адукацыi i друку. Самай радыкальнай была судовая рэформа (20 лiстапада 1864 г.). Былi абвешчаны нязменнасць суддзяў, незалежнасць суда ад адмiнiстрацыi, вусны характар, спаборнасць i галоснасць судовага працэсу. Пры разглядзе крымiнальных спраў прадугледжваўся ўдзел у судовым працэсе прысяжных засядацеляў, ствараўся iнстытут адвакатаў. На Беларусi судовая рэформа пачалася толькi ў 1872 г. з увядзення мiравых судоў.Земская рэформа, прынятая 1 студзеня 1864 г., прадугледжвала стварэнне ў паветах i губернях выбарных устаноў для кiраўнiцтва мясцовай гаспадаркай, народнай асветай, медыцынскiм абслугоўваннем насельнiцтва i iншымi справамi непалiтычнага характару. На Беларусi была праведзена гарадская рэформа (прынята ў 1870, а пачалася ў 1875). Яна абвяшчала прынцып усесаслоўнасцi пры выбарах органаў гарадскога самакiравання. Права выбіраць і быць абранымі ў гарадскую думу атрымалі толькі тыя, хто плаціў гарадскія падаткі.Рэфармаванне армii ў Расii пачалося ў 1862 г., калi былi ўтвораны 15 ваенных акруг i скарочаны тэрмiн службы да 7–8 гадоў. У 1874 г. з была увядзена усеагульная воiнская павiннасць.Буржуазны характар насiлi школьная (1864 г.) i цэнзурная(1865 г.) рэформы. Школа абвяшчалася ўсесаслоўнай. Новы цэнзурны статут значна пашыраў магцымасцi друку.
Буржуазныя рэформы 1860-1870-х гг.у Расійскай імперыі. Асаблівасці іх правядзення ў беларускіх губернях.
Военная реформа(1862-1874) вводила вместо рекрутской системы комплектования армии всеобщую воинскую повинность.
Земская реформа(1864) предусматривала создание земств- выборных органов для управления в губерниях и поветах местным хозяйством, образованием, здравоохранением. На территории Беларуси закон о земствах не распространялся в связи с тем, что царское правительство после восстания 1863 года не доверяло местным помещикам, которые в большинстве своем могли быть выбраны в земства. Земская реформа в Беларуси была проведена только в 1911 году.
В результате судебной реформы(1864) суды стали всесословными( в одном судебном учреждении рассматривались дела представителей всех сословий), открытыми(судебные заседания проходили публично) и независимыми от правительства. Рассмотрение уголовных дел должно было проводиться с участием присяжных заседателей. Они, не будучи профессиональными юристами, судили согласно данной присяге, по совести и были независимы от профессиональных судей-юристов. В Беларуси судебная реформа началась с 1872 года с введения в поветах должности мировых судей, которые не выбирались в связи с отсутствием земств, а назначались министром юстиции.
В 1875 году в Беларуси началась городская реформа, согласно которой в городах создавались выборные органы городского самоуправления на основе имущественного ценза. Это значит, в выборах участвовали только плательщики городских налогов, которые владели имуществом на определенную сумму денег. Буржуазный характер носили также школьная(1864) и цензурная(1865) реформы. Школа провозглашалась всесословной, увеличивалось количество начальных школ, вводилась преемственность различных ступеней обучения. В результате цензурной реформы несколько расширились возможности печати, прежде всего, столичной. Буржуазные реформы имели непоследовательный и противоречивый характер. Открывая путь для развития капитализма и становления буржуазного общества, они не затронули основ самодержавной власти, не ликвидировали сословное и национальное неравноправие населения.
Читайте также: